Studentenhoofdstuk schrijven? In 5 stappen naar een goed resultaat

Wat is een studentenhoofdstuk?

Sinds 2017 is medezeggenschap officieel vastgelegd in de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW). Dat betekent:

• Opleidingscommissies hebben meer rechten gekregen
• Studenten mogen zichtbaarder hun visie geven in het accreditatieproces

Voor dat laatste is het studentenhoofdstuk in het leven geroepen. Het biedt studenten een podium om aan de visitatiecommissie te vertellen hoe zij de opleiding de afgelopen jaren hebben ervaren.

Kortom: het is een belangrijk recht én een serieuze verantwoordelijkheid. Als kwaliteitszorgadviseur of beleidsmedewerker wil je helpen dat dit hoofdstuk representatief, goed geschreven en inhoudelijk stevig is – zonder dat je er inhoudelijk aan gaat sleutelen.

De grootste valkuil: te veel of te weinig bemoeienis

In de praktijk zie ik twee valkuilen steeds terugkomen:

• Te veel afstand: Het studententeam wordt aan hun lot overgelaten, met een warrig resultaat of te weinig inhoud als gevolg.
• Te veel bemoeienis: Vanuit goede bedoelingen sturen opleidingen toch inhoudelijk bij (of studenten denken dat ze niet kritisch mogen zijn). Het hoofdstuk verliest dan zijn onafhankelijkheid en kracht.

De kunst is om precies op het snijvlak te bewegen: regie houden op procesniveau, maar niet op inhoud.

Onafhankelijk en toch nabij

Zelf begeleidde ik eens een studententeam dat enthousiast aan de slag ging, maar gaandeweg volledig verdwaalde in te veel details over roosters, catering en wifi. Door hen terug te leiden naar de centrale accreditatiethema’s (en voorbeelden van eerdere hoofdstukken te geven), kwamen ze weer op koers – zónder dat ik inhoudelijk bijstuurde.

Ik keek mee met dit schrijfteam vanuit mijn rol als kwaliteitszorgadviseur en voor de studenten was dat prettig: ik had wel verstand van het proces maar kwam niet vanuit de opleiding. Daardoor kon ik hen onafhankelijk bijstaan en toch (gericht op het doel van het hoofdstuk) bijsturen in hoe zij hun punten over het voetlicht wilden krijgen. 

In 5 stappen naar een studentenhoofdstuk met impact

1. Wijs een procescoördinator aan

Het beste werkt ’t als dit een student is (en niet een medewerker). Vraag bijvoorbeeld een student uit de studievereniging of een student-lid van de Opleidingscommissie. Zorg dat deze student affiniteit heeft met onderwijsontwikkeling.

2. Zorg voor een goede vertegenwoordiging

Adviseer de leider van het schrijfteam(pje) om een diverse groep samen te stellen: studenten uit verschillende jaarlagen, evt. een international, en zowel actieve als minder actieve studenten. Zo wordt het hoofdstuk breed gedragen. Houd het bij zo’n 5-6 studenten. 

3. Leg de context helder uit

Organiseer een aftrap met het schrijfteam waarin je vertelt wat een accreditatie inhoudt, waar dit hoofdstuk voor dient en in wat voor document het hoofdstuk in terecht komt. Bij voorkeur laat je meteen een voorbeeld zien van een eerdere zelfstudie waar zo’n hoofdstuk in staat. Studenten schrijven makkelijker als ze weten wat het doel is.

4. Geef een concreet tijdspad met deadline

Reken op 8-10 weken, zodat er ruimte is voor verzamelen, schrijven en meerdere feedbackrondes – zonder dat de energie verslapt. Afhankelijk van jullie situatie/context kun je ervoor kiezen om tussentijdse deadlines voor een 30%-, en 60%-versie van het hoofdstuk te plannen. 

5. Structureer het schrijfproces in fasen

• Fase 1: Studenten inventariseren zelf onderwerpen (gebruik eventueel een schrijfwijzer of voorbeelden van eerdere hoofdstukken)
• Fase 2: Conceptversie → kwaliteitszorgadviseur leest mee op stijl, niveau en structuur
• Fase 3: Opleiding deelt eigen sterkte-zwakte-analyse → studenten scherpen hun tekst aan
• Fase 4: Laatste check door kwaliteitszorg → opleveren definitieve versie

Mag het ook anders dan een geschreven tekst?

Jazeker. Hoewel vaak gekozen wordt voor een tekst van ca. 1,5 A4, zijn alternatieve vormen mogelijk zolang het reproduceerbaar is. Denk aan:

• Video-interviews
• Een videodagboek (‘een dag uit het leven van een student’)
• Een beeldende vorm (bij creatieve opleidingen)

Belangrijk is dat het eindproduct terug te kijken of te lezen is – een live voorstelling valt dus af, maar een video van de voorstelling kan wel.

Tot slot

Een studentenhoofdstuk begeleiden hoeft niet ingewikkeld te zijn. Een goede voorbereiding en heldere procesafspraken zorgen ervoor dat jij niet hoeft bij te sturen op inhoud, maar studenten wél stevig en zelfstandig hun verhaal vertellen.

Wil je jouw studentenschrijfteam goed helpen om hun hoofstuk vlot op papier te zetten? En zelf ook je skills aanscherpen? Download dan hieronder de gratis flowchart Adviezen schrijven met Impact. Hiermee werk je in 5 stappen naar een helder adviesmemo dat niet alleen je verhaal, maar ook jouw expertise goed in beeld brengt. 

Vraag ‘m hieronder meteen aan: