Wat zou het heerlijk zijn als elke training die je geeft van een leien dakje gaat… helaas, dit keer was het een zeldzaam taaie sessie. Vandaag ga ik met de billen bloot en vertel ik je wat ik leerde van die ene training.
Voorbereiding
Om mijn trainingen goed af te stemmen op de doelgroep maak ik graag tijd voor een voorgesprek. Zo ook deze keer. We bespraken de context en wat er in ieder geval behandeld moest worden. Ook bespraken we waar ze tegenaan lopen en hoe we dat zouden behandelen.
Zo gezegd, zo gedaan, althans… dat was wat ik verwachtte.
De training
Goed voorbereid ging ik naar de locatie. De bijeenkomst startte, maar al snel merkte ik dat er veel verhalen loskwamen. De deelnemers hadden veel frustratie mee de zaal in genomen en die kwamen allemaal op tafel.
Ik had wel vaker groepen getraind en dat ging meestal prima, maar deze keer merkte ik dat ik steeds harder moest werken om mijn verhaal af te maken. Achteraf dacht ik; had ik mijn slides niet beter helemaal los kunnen laten? Had ik niet beter het programma om kunnen gooien en als het ware ‘alle vuiligheid uit de wond kunnen (laten) wassen? Hebben ze überhaupt iets opgestoken van de training?
Onderstroom
Terwijl ik de deelnemers zo aanhoorde realiseerde ik me: Ze hebben eigenlijk een ander soort hulp nodig, die gaat over de frustraties waarmee ze binnen kwamen. Er zit hier iets in de onderstroom wat niet naar boven gehaald is, of in ieder geval niet voldoende. En die on-onderkende onderstroom zorgt voor grote deining aan de oppervlakte.
Die onderstroom, je hoort er tegenwoordig vaker over. Maar wat is het precies? De onderstroom omvat aspecten van de organisatie die je níet in het organogram ziet. Sentimenten, bondjes, dwarsverbanden… maar ook cultuur, rituelen en patronen. De onderstroom kan van grote invloed zijn op bijvoorbeeld zo’n organogram. Mensen die aan de oppervlakte (vanuit het organogram) geen invloedrijke positie hebben, kunnen (vanuit de onderstroom) grote invloed uitoefenen op de organisatie.
Onbevredigd gevoel
Ik kon een inschatting maken van wat er werkelijk aan de hand was, alleen ik was er op dat moment niet voor ingehuurd om dit boven water te halen. Bovendien wist ik: ik heb nog niet de tools om die onderstroom goed te kunnen adresseren. Ik koos er daarom bewust voor om door te gaan met mijn programma.
Ook al wist ik dat er deelnemers in de groep waren geweest die genoeg inhoudelijke input hadden opgehaald; toch bleef ik achter met een onbevredigd gevoel. En daarin was ik -helaas- niet alleen, want ik hoorde achteraf van een deelnemer dat hij had gehoopt op een oplossing voor die onderstroom (ook al zei hij dat niet letterlijk). Ook hier weer kreeg ik de bevestiging dat die onderstroom echt aangekeken moest worden.
Terugblik
Maanden later kan ik terugkijken op een leerzame ervaring. Je kan het nooit helemaal naar ieders wens doen. Je weet nooit helemaal welke impliciete verwachtingen er zijn. Je kan nooit élke vraag naar tevredenheid beantwoorden. En zo kan ik nog wel even doorgaan. Het is makkelijk om mezelf verkeerd te maken en zelfs nu nog schieten de zenuwen over deze ervaring nog wel eens omhoog.
En toch… is dit een bouwsteen voor verdere groei, zeker ook voor mij. Ik ontdekte mede door deze ervaring dat die onderstroom als thema bij mij telkens terugkeert. Tijd dus om er iets mee te doen!
De schoolbanken in
Wat zit er onder dynamieken in de organisatie, dat ongemerkt voor grote deining kan zorgen?
Je kan deze vraag op allerlei manieren aanvliegen, maar de manier die mij enorm aanspreekt is die van systemisch werk. Deze casus, en ook andere casussen uit mijn werk én leven gaven me het inzicht: ik ga me hier verder in verdiepen. Het komende halfjaar ga ik daarom zelf terug de schoolbanken in om meer te leren over werken met systemisch werk.